Zwrot na zadzie – obrót w stępie o 180 stopni o promieniu równym długości konia wykonany z zatrzymania do zatrzymania (dla utrzymania tendencji ruchu do przodu dozwolony jest jeden lub dwa kroki stępa przed rozpoczęciem zwrotu). Osią obrotu jest wewnętrzna tylna kończyna konia lub punkt możliwie najbliżej niej, jednak w nie większej odległości, niż ½ m.

Półpiruet roboczy / zwrot na zadzie ze stępa – ćwiczenie wprowadzające do nauki półpiruetu w stępie, wykonywane jak wyżej z tym, że nie z zatrzymania do zatrzymania, tylko ze stępa pośredniego poprzez półparady skracające wykroki. Koń nie zatrzymuje się przed ani po wykonaniu zwrotu.

Półpiruet w stępie –obrót jak wyżej, wykonywany w stępie zebranym z zebraniem utrzymanym podczas całego ćwiczenia, nie ma momentu zatrzymania.

Podczas wykonywania zwrotów i półpiruetów koń obraca się wokół wewnętrznej tylnej kończyny zachowując kolejność stawiania kończyn właściwą dla stępa z ustawieniem w kierunku ruchu. Przednie kończyny kroczą w przód i w bok, tylne się nie krzyżują.

Pomoce do wykonania tego ćwiczenia:

– półparada wykonana na wprost

– ustawienie w kierunku ruchu – wewnętrzna wodza

– zewnętrzna wodza lekko ustępuje, żeby nie ograniczać ustawienia i ruchu w bok

– mocniejszy nacisk wewnętrzną kością kulszową

– zewnętrzna łydka w pozycji ograniczającej lekko za popręgiem nadaje ruch boczny oraz zapobiega wypadnięciu zadu

– wewnętrzna łydka przy popręgu aktywizuje wewnętrzną tylną kończynę do pilnego odrywania się od ziemi w rytm stępa oraz reguluje liczbę kroków zwrotu.

Ważne jest, żeby oddziaływać na konia wszystkimi pomocami, a nie jedynie „wciągać” go w półpiruet wewnętrzną wodzą czy też „wpychać go” zewnętrzną łydką. U niektórych koni okazuje się przydatne stosowanie łydek naprzemiennie i działanie nimi w momencie odrywania danej tylnej kończyny konia od ziemi.

Naukę zaczynamy od zwrotu na zadzie i półpiruetu roboczego, w których nie jest wymagane zebranie. Są to ćwiczenia, które uczą konia zebrania. Na początku możemy ćwiczyć zwroty o 90 stopni, czyli ćwierćpiruety, zwłaszcza w przypadku koni, które mają tendencję do „rzucania się” w bok podczas obrotu o 180 stopni. Dobrze jest rozpoczynać naukę przy płotku / ścianie, co zapobiegnie ewentualnemu cofaniu się konia czy wypadaniu zadem, natomiast dobrze wyszkolony koń powinien wykonać piruet w dowolnym miejscu czworoboku, zarówno na pierwszym śladzie, jak i na linii środkowej, ćwiartkowej czy też równoległej do krótkiej ściany. Po opanowaniu przez konia stępa zebranego wprowadzamy półpiruet w stępie – element ten występuje w programach ujeżdżeniowych kl. N i C. W zależności od sytuacji można wprowadzać różne wariacje, np., ćwierćpiruety na kwadracie, zatrzymanie po każdym kroku zwrotu, obrót o 360 stopni, ćwierćpiruet z zatrzymaniem i powrotem na ślad ćwierćpiruetem w przeciwnym kierunku.

Wykonując to ćwiczenie należy zawsze pilnować regularnego, czterotaktowego rytmu właściwego dla stępa oraz tendencji do ruchu naprzód (nigdy do tyłu).

Najczęściej spotykane błędy:

– zbyt dużo pomocy wodzy – koń przestaje kroczyć w rytmie stępa, a nawet cofa się (duży błąd!)

– zbyt dużo wewnętrznej wodzy – koń obraca się wokół własnej osi, a nie wokół zadu lub nie odrywa tylnych kończyn od ziemi, tylko je okręca

– zbyt mało wewnętrznej łydki – koń spieszy (rzuca się w zwrot) lub „klei się” do podłoża, czyli niedostatecznie wyraźnie odrywa tylne kończyny od podłoża

– zbyt dużo zewnętrznej łydki – tylne kończyny się krzyżują lub wewnętrzna tylna noga odstawiana jest w bok

Korzyści z nauki tego ćwiczenia dla konia: poprawa reakcji na pomoce, równowagi, świadomości swoich kończyn, jest to także ćwiczenie zbierające.

Korzyści dla jeźdźca: poprawa wyczucia jeździeckiego, nauka świadomego używania pomocy wewnętrznych i zewnętrznych.