NIE TAKI CZWOROBOK STRASZNY…
… czyli czworobok ujeżdżeniowy i zasady poruszania się po nim.
Czworobok ujeżdżeniowy to plac o wymiarach 20 x 60 m lub 20 x 40 m o podłożu piaszczystym, rzadziej trawiastym, ogrodzony białymi płotkami o wysokości ok. 30 cm.
Litery i ich rozmieszczenie przedstawia poniższy rysunek. Zaznaczono na nim także linię środkową oraz dwie linie ćwiartkowe.
Liter oczywiście nie trzeba uczyć się na pamięć, natomiast programu trzeba się nauczyć, gdyż pomyłki skutkują punktami ujemnymi.
Na czworoboku trzeba umieć się „odnaleźć” i prawidłowo po nim poruszać, co wymaga trochę doświadczenia. Precyzyjne wykonywanie figur po dokładnie zaplanowanej trasie to co najmniej połowa uzyskanego wyniku. Zasadniczo, jeżeli program nie przewiduje inaczej, jedziemy pierwszym śladem, tzn. ścieżką tuż przy płotku, wyjeżdżając narożniki odpowiednio do danej klasy konkursu – przy wyjeżdżaniu narożników koń porusza się po wycinku okręgu (ćwiartce okręgu) o określonym promieniu: kl. L r=5m, kl. P r=4m, kl. C i wyżej r=3m (przepisy PZJ). Większość elementów programu wykonuje się w określonej literze czworoboku, tzn. wtedy, kiedy tułów jeźdźca znajduje się dokładnie na wysokości litery. Wyjątkiem są przejścia, kiedy koń zbliża się do litery z linii przekątnej lub prostopadłej do punktu jej umiejscowienia, wtedy przejście robimy w momencie, w którym nos konia osiąga ślad przy literze (a więc koń pozostaje prosty podczas przejść). Zdjęcie poniżej przedstawia moment, w którym tułów jeźdźca znajduje się w literze M.
Jako, że tekst ten powstał głównie z myślą o osobach przygotowujących się do zawodów kl. L omówię w nim kilka ruchów występujących w tej klasie.
Każdy program (niezależnie od klasy konkursu) rozpoczyna się i kończy wjazdem na linię środkową, zatrzymaniem i ukłonem. Z mojego doświadczenia wynika, że w konkursach kl. L, a nawet P zdarzają się jeźdźcy, którzy nie opanowali tego ruchu dobrze. Prawidłowe wykonanie wjazdu na linię środkową wymaga przede wszystkim:
– umiejętności odnalezienia się (wraz z koniem oczywiście) na linii łączącej litery A i C, czyli wjazdu na tę linię w literze A – częsty błąd na zakończenie programu to wjazd po łuku o średnicy większej niż 10 m, a więc przejechanie litery A i nie trafienie w linię środkową (rys. 2), lub rzadziej wjechanie za wcześnie (rys. 3) – w tym przypadku również koń nie porusza się po linii środkowej, tylko obok niej. Nie wystarczy zatem poruszać się prosto w kierunki litery C, trzeba poruszać się po linii łączącej A i C, a więc „oczami wyobraźni” widzieć dokładnie za swoimi plecami literę A. Trasę prawidłowo wykonanego wjazdu obrazuje rys. 1.
– umiejętności prowadzenia konia po linii prostej bez pomocy płotka czy ściany ujeżdżalni – nader rzadko widuje się jeźdźców, zwłaszcza w tzw. „małym sporcie”, którzy poświęcają czas na jazdę drugim śladem czy prowadzenie konia na określony punkt środkiem ujeżdżalni. Umiejętność ta nie jest rzeczą łatwą, zwłaszcza, jeżeli przywykliśmy wraz z naszym koniem do jakże wygodnego „klejenia” się do ściany, zamiast wymagającej stałej koncentracji (naszej i wierzchowca), precyzyjnego prowadzenia między pomocami i – w razie konieczności – ciągłego korygowania trasy jazdy drugim śladem czy środkiem ujeżdżalni.
– precyzyjnego zatrzymania w określonej literze na linii środkowej (najczęściej jest to litera X) – tu pojawia się kwestia odnalezienia się zarówno między literami A i C, ale również E i B, jednocześnie dbając o jakość samego zatrzymania oraz utrzymania konia w nieruchomości na czas ukłonu.
Podsumowując, aby prawidłowo wykonać pierwszy i ostatni element każdego programu, należy wyćwiczyć oko, żeby w wyobraźni umieć precyzyjnie narysować linię środkową, a następnie szlifować komunikację z koniem, aby z łatwością po tej linii go prowadzić.
Nie ma programu ujeżdżeniowego kl. L bez figury zwanej kołem o średnicy 20 m. Brzmi całkiem banalnie, w rzeczywistości nierzadko widuje się podczas przejazdów konkursowych figury, które koła nie przypominają. Najważniejszą cechą koła jest to, że jest okrągłe ;), natomiast widuje się „koła” owalne, kwadratowe, a nawet trójkątne. Drugą cechą koła wpisanego w prostokąt jest to, że koło styka się z daną ścianą tylko w jednym punkcie (czyli na czworoboku – w danej literze), a więc nie jedziemy po śladzie wzdłuż ściany więcej, niż 2-3 kroki, tylko niezwłocznie po osiągnięciu litery odklejamy się od niej. Prawidłową trasę wykonania koła o średnicy 20 m na czworoboku 20 x 60 m przedstawia rys. 1.
Często spotykanym błędem jest kreślenie owalu (rys. 2), nierzadko wydłużonego w stronę wyjścia z czworoboku – w tym przypadku pomocna jest znajomość odległości pomiędzy poszczególnymi literami, a na początku nauki można zaznaczyć na linii środkowej punkty oddalone w odległości 10 m od środka koła (np. od litery X). Bardzo często można także podziwiać na czworobokach koła o mniejszej średnicy, nie dojechane do jednej, lub obu ścian (rys. 3). Jechanie zbyt długo po ścianie skutkuje wykonaniem kwadratu, a nie koła (rys. 4). Widuje się także nierzadko 3/4 koła wykonane całkiem prawidłowo, po czym koń (lub jeździec) ścina ostatnią ćwiartkę koła, przez co osiąga ślad przy ścianie za literą (rys. 5).
Podsumowując, w nauce wykonywania koła o określonej średnicy niezbędne jest wyrobienie wyczucia poszczególnych odległości, a także umiejętność prowadzenia konia w stałym zgięciu po określonym łuku.
Kolejnym elementem obecnym niemal w każdym programie ujeżdżeniowym jest przekątna. Jest kilka rodzajów przekątnych – dłuższych, krótszych, na potrzeby tego tekstu przyjrzyjmy się najdłuższej możliwej do wykonania przekątnej, a więc przykładowo od litery K do M. Najważniejszym aspektem prawidłowego wykonania tej figury jest właściwe wyjechanie narożnika, w literze K odjechanie od ściany w kierunku litery M i tam powrót na ślad i prawidłowe wyjechanie narożnika, a także utrzymanie linii prostej podczas całej przekątnej. Nierzadko spotykanym błędem jest ścinanie narożników lub wręcz nie dojeżdżanie do śladu przy ścianie. Wykonując przekątną kłusem anglezowanym unikamy zmiany nogi w literze X, gdyż może zaburzyć to na moment płynność wykonania tego elementu, lepiej jest zmienić nogę na samym początku lub końcu przekątnej.
W programach ujeżdżeniowych znajdziemy jeszcze takie elementy jak serpentynę, wężyk, półwoltę – o tych figurach poczytacie w oddzielnym artykule.
Podsumowując, jednym z najważniejszych kryteriów oceny przejazdu na zawodach ujeżdżeniowych jest rysunek figur. Prawidłowo i precyzyjnie wykonane figury świadczą nie tylko o dobrym merytorycznym przygotowaniu zawodnika, ale także o dobrym ujeżdżeniu konia i prawidłowym użyciu pomocy przez jeźdźca, warto więc poświęcić odpowiednią ilość czasu na dopracowanie rysunku figur do perfekcji, aby zwiększyć swoje szanse na dobry wynik końcowy przejazdu.
